මාතලේ කඩඉම් පොතේ ඇතුලත් ඓතිහාසික පුවත්

       

           ත්‍රි සිංහලේ ප්‍රදේශ සිමාවන් විස්තර කරලිම සදහා ලියවි ඇති පොත් කඩඉමි පොත් වේ. ඒ සදහා “කඩහිමි” “කඩ අයුරැ” යන නාමයන්ද යෙදූණු අතර “කඩඉමි” යන්න බහුල වශයෙන් ව්‍යහාරික වේ.රටක ප්‍රදේශයක සිමාවක් දැක්විමෙ දි කඩින් කඩ, තැනින් තැන පහසුවෙන් හදූනාගත හැකි ස්වභාවික පිහිටි ඇල, දොළ සහ ගස් කොළන්, ගල් පර්වත,කදූ බැවුමි වැනි සිමාවන් හෝ සිමා ලකුණු ලෙස ගිණිමට ලකුණු කරන ලද සංකේත යෙදූ ගල්තලා හෝ අලුතෙන් පිහිටුවන ලද ගල්ටැම්හෝ සම්මුතියෙන් ව්‍යවහාර කෙරෙන ලද සිමා කඩඉම් ලෙස සලකණු ලැබේ.  

             කඩඉමි පොත් අතර පැරණිම පොත ලෙස සැලකිය හැක්කේ ශ්‍රීලංකාද්විපයේ කඩඉමි පොත ගමිපොල යුගයට අයත් බව එහි ඇතුලත් කරැණු භාෂාව ආදි අභ්‍යන්තර සාධක අනුව පිළිගත හැකිය.ත්‍රිසිංහල කඩඉමි පොත, මාතලේ කඩඉමි පොත හා ලක්විදියද වෙනත් කඩඉමි ලක්ෂණ ඇතුලත් පොත් පත්ද යථෝක්ත ශ්‍රී ලංකාවිපයේ කඩඉමි පොතට පසුව රචිත බවට පිළි ගත හැකිය. කෙසේ හෝ මේ සියඵ පොත් “කඩඉමි” හෝ “විත්ති” පොත් යනුවෙන් සමහර තැන්වල යොදා තිබේ. දේශ සිමා විස්තර කරලිම “කඩඉමි” ලෙසත් සෙසු කෘති “විත්ති” ලෙසත් සලකුණු ලැබේ.

                    එමෙන්ම මාතලේ දිසාවේ කඩඉමි පොතේ ඇතැමි පුස්කොල පිටපත් වල අග දක්නට ලැබෙන “මෙසේ රාජසිංහ දෙවියන්ගේ කරැණාපනතිං නියරේපොල අලහකොන් මොහොටිටාල මාතලේ දිසාවේ හතර කඩඉමි ඇතුඵව මාතලේ මහලේකමි මිටිය ලිවිවාය” යන පුවතද වැදගත්වේ. කඩඉමි රාජකීය ලේඛන ගණයට අයත් වු බවත් ඒවා මුල් යුගයේ සිට ලේකමි ගෙයි ඇත්තන් විසින් පවත්වාගෙන එන්නට ඇතැයි සිතිය හැකි බවත් පාලනය සදහා අත්‍යවශය ලේඛනයක් හැටියටත් 16 වැනි සියවසේ සිට සලකන ලද ලේකමි මිටිය හාකඩඉමි පොත් එකිනෙකට සමිබන්ධව පැවති බවත් ඒ මගින් අනාවරණය වේ. ඒ ඒ පළාත් හා කඩඉම් පොත් එකිනෙකට සම්බන්ධව පැවති බවත් ඒ මගින් අනාවරණය වේ.ඒ ඒ පළාත් පිළිබදව කඩඉමි පොත් වෙන වෙනම තිබු බවට වැදගත් සාක්ෂිය නමි මාතලේ කඩඉමි පොතයි.¹

             ශ්‍රී ලංකාවිපයේ කඩඉමි පොතෙන් පටන් ගත් කඩඉමි ලිවිමේ සමිප්‍රදාය මහනුවර යුගයෙත් පැවති බවට දැක්විය හැකි වැදගත් සාක්ෂයක් ලෙස මාතලේ කඩඉයි පොත පෙන්වා දිය හැකිය. ඇතිපොල දිසාව විසින් ත්‍රිකුණාමලයේ පෘතුශිසි බලකොටුව අල්ලා ගැනිමේ සිද්ධිය මාතලේ කඩඉමි පොතේ සවිස්තරව සදහන් වන අතර වෙන කිසිම ලේබන සදහන් නොවේ. ගොඩපොල විජයපාල රජතුමාගේ නියමය පරිදි ත්‍රිකුණාමල කොටුව අත්පත් කරගැනිම සදහා, සුදානමි විමත් අත්පත් කර ගැනිමත්, ඒ වික්‍රමයට ගරැකිරිමක් වශයෙන් මාතලේ දිසාසිමා පුඵල් කොට මාතලේ මහදිසාව පැවැත්විමත් පසුව කොටුව ශක්තිමත් කොට ප්‍රතිසංස්කරණය කිරිමත් මාතලේ කඩඉමි පොත ලිවිමේ අරමුණ වු බව පෙනෙයි.

                    ගොඩපොල විජයපාලරජු සතුරන් ජයගැනිම සදහා යෙදු යුධ සංවිධානය මාතලේ කඩඉමි පොතේ මුලින්ම විස්තර වේ. මුදලිවරැ දිසාවට අපක්ෂපාතිව ක්‍රියා කල නිසා දිසාව තනතුර පෙයියාගල දිසාව, බෙල්ලන්තුඩුව දිසාව, කිරිවවුලේ දිසාව, වඩුවේගෙදර දිසාව, පදිගෙදර දිසාව යන අයට අනුපිළිවලින් පවරා දෙන බව මාතලේ කඩඉමිපොතේ සදහන් වේ. අනතුරැව මොරහැල දිසාව මඩකලපුවේ අවුරැදුරැ 9ක් සටන් සිදු කරද මෙයින් ජයක් අත්පත් නොවිය. ඹහු මේ ධුරයෙන් පහ කල යුතුයයි රාජසිංහ මහා වාසලට දැනුමි දෙයි මුදලිවරැන්ගේ බලය වැඩි විම ඊට හේතු වු නිසා දිසාවට අපක්ෂපාති මුදලිවරැන් සේවයෙන් නෙරපා හේවාකමි කිරිමට අවසර ලැබුණි.ඒ අනුව කිරිඹරැවේරාල,අකුරන්බොඩ රාල, රැසිගමරාල, දඹරාවේරාල,බෝවත්තේරාල යන මුදලිවරැන් සේවයෙන් නෙරපා දමා අතපත්තු මුරපොලේ රාජකාරියේ යෙදි සිටි ඇතිපොල දුග්ගන්නාරාල කැදවා ත්‍රිමංගලා කොටුව ඹහුට ජයගැනිමට හැකිද යන්න විමසන ලදි.ඇතිපොල දුග්ගන්නාරාල පිළිතුරැ දුන් පසු හිදගල පල්ලේ ගමිපහේ මහා අධිකාරමිගෙනුත්, උඩගමිපහේ දාස්කොං අධිකාරන් ගෙනුත් විමසා දිසාව ධුරය ඹහුට පවරන ලදි.²

              1639-04-13  දින ත්‍රිකුණාමල කොටුව අල්ලා ගැනිමට ලන්දේසින් කොට්ටියාරමට ගොඩ බසින අවස්ථාවේ සමන්තුරේ සිටිය සිංහල නිලධාරියකු ඹවුන් හමු වි පසුව පළාතේ දිසාවන්ගේ සහය ඇතිව ත්‍රිකුණාමල කොටුව අල්ලා ගැනිමට පියවර ගත් බව පෝල්. ඊ. පිරිස් පෙන්වා දෙයි. ත්‍රිකුණාමල කොටුව අල්ලා ගැනිමට සහය වු දිසාවගේ නම සෙසු ලේඛනවල සදහන් නොමැති වුවද ඒ තැනැත්තා ඇතිපොළ දිසාවේ බව මාතලේ කඩඉමි පොතේ සදහන් වි තිබේ.ඒ අනුව කොටුව ඇල්ලිමේ සමිපුර්ණ ගෞරය හිමි වන්නේ ඇතිපොළ දිසාවට කොටුව නැවත ප්‍රතිසංස්කරණය කිරිමේ ඇතිපොල දිසාවේ ඇතුඵ පිරිසක් එකතු විය. ඒ අනුව මේ වන විට මහනුර රජකමිකල රාජසිංහ රජු මඩකලපුවේ ගල්ඹයේ නුවර වැඩ සිටි බව මාතලේ කඩඉමි පොතේ සදහන් වේ.එහෙත් මේ පිළිබදව ලන්දේසි ලේඛනවල සදහන් නොවේ. ඒ අනුව ත්‍රිකුණාමලයේ බදින ලද කොටුවේ රාජසිංහ රජුගේ බලය පෙන්වන බව මාතලේ කඩඉමි පොතේ මෙසේ කවියෙන් දැක් වේ.

       “ඉක්බිති රාජසිංහ දෙවි රාජෝත්තමයාණන් වහන්සේ ආඥ චක්‍රයෙන් ගල්ටොඹුවේරාළත්, ජයසුන්දර මුදියන්සේත්,නාරංගමුවේ කඵඅඩප් පයාත්  ඹිලන්ද බතාවියට යවා ලන්සියා ගෙන්වා ත්‍රිමංගල කොටුව ඇතුඵ කොටු 18 භාර දි ආරක්ෂාව සලසන ලද බව තවදුරටත් කියා තිබේ       

              ඒ අනුව ඇතිපොල දිසාවේ සදහා සමිමාන පිරිනැමිමට සිදුවිය. මාතලේ දිසාවේ සිමාවන් පුඵල් කර ඇති කරන ලද මාතලේ මහදිසාධුරය පිරිනමන ලදි. මේ මහ දිසාව ඇති කරන ලද්දේ තමන්කඩුව රටෙන් දුමිබර රටෙන්, හාරිස්පත්තුවෙන්,හත්කොරලේ රටෙන් නුවර කලාවියේ රටෙන් අඵතින් කොටස් ගෙන මාතලේ දිසාවන් එකතු කර සිමාව පුඵල් කිරිමෙනි.³ ඒ අනුව උපහාරයන් වශයෙන් ඉර, හද, කොඩිය හා කොඩි තුවක්කු පහත් මාතලේ මහ දිසාවට ප්‍රධානය කරන ලදි.4 මාතලේ දිසාවේ සිමා විශාල කොට මාතලේ මහ දිසාව යයි නමි කර ඇතිපොලදිසාවෙට පවරා දෙන ලද්දේ ගොඩ පොල විජයපාල රජු විසිනි. මෙකි ප්‍රදේශ තුල ඹහුගේ පාලන තන්ත්‍රය පැවති බව පෙනෙයි ඇතිපොල දිසාවේ මුලින් පත්කරන ලද්දේ රාජසිංහ රජුවිසිනි. රාජසිංහ රජුත් ඹහුගේ සොහොයුරැ මාතලේ විජයපාල රජුත් භේදවිමට පෙර ත්‍රිකුණාමලය කොටුව අත්පත් කරගෙන සිටි පෘතුගීසි නෙරපා හැරිමත් මේ පුවතෙන් අනාවරණය වේ.                

     ඇතිපොලදිසාව ත්‍රිමංගලා කොටුව ඇරවිමෙන් දැක්වු වික්‍රමය ගොඩපොල විජයපාල රජතුමාට සැලකල විට මාතලේ දිසාවට එවකට අයත්ව තිබු ප්‍රදේශය ප්‍රමාණවත් නොවන බව දැනගත් රජතුමා උතුරැ දිසාවේ සිට පුර්ව දිසාවට රට මොකදැයි කියා විමසිය. ඹහුට ලැබුන පිළිතුර වුයේ “වැදිරට” යන්නයි. උතුරැ දිසාවේ සිට පුර්ව දිසාවට යන වචන නමි අපට බැසිය හැකි නිගමනය නමි වර්තමාන ලග්ගල ප්‍රදේශය එයින් අදහස් කරන ලද බවය.

                  මාතලේ පදිංචිව සිටි ජනකොටස් ගැන සදහන් කරන මාතලේ කඩඉමි පොතේ වැද්දන්ගෙන් පැවත එන්නොත් යනුවෙන් එක්තරා පිරිසක් හදුන්වා දි ඇත. ඊට පෙර ඹවුන් පදිංචිව සිටි ප්‍රදේශද දක්වා ඇත. වැද්දන්ගෙන් පැවත එන්නෝ යනුවෙන් දැක්වෙන පිරිස් පදිංචිව සිටි ස්ථාන පැහැදිලිව දක්වා තිබේ. එහෙත් වැද්දන්ගෙන් පැවත එන්නෝ යනුවෙන් සදහන් කරන ලද්දේ ඹවුන් සැබවින්ම වැදි පරපුරට අයත් වු නිසාද නැතහොත් දූනු, හි ඇතිව සටන් කල නිසාද? එසේ නැතහොත් දඩයමින් ජිවත් වු නිසාද? යනු පැහැදිලි නැත. මාතලේ වැදගත් ආරක්ෂක ස්ථාන හා සිමා මුර කිරිම වැනි රාජකාරි ඹවුන්ට පැවරි තිබුණි. කහවත්තේ අතපත්තු දිසාවට මාතලේ දිසාව ලැබුණු අවස්ථාවේ දි ඹහු හුලංගමුවේ මහගෙදර හමිපත් වැද්දා ගෙදර ඉඩම කරවා තුත්මාසයක් නතර වු බව කියාතිබේ. ඉඩම කරවිම නමි වාඩි ලැමය මේ වැදිගෙදර දිසාව කෙනෙකුට වාඩි ලැමට සුදුසු තැනක් හැටියට පිලිගැනිමෙන් පෙනි යන්නේ මෙය දඩයමි කරන වැද්දෙකුගේ නිවසක් බවය. වැද්දන් පදිංචිය සිටි නොහොත් මුර කර තැන් කිහිපයක් මාතලේකඩඉම් පොතේ සදහන්වේ. ඒවා නමි හුලංගමුව ,නිකකොටුව ,පළාපත්වල ,දොඹවෙලගම ,වල්ලිවෙල,කවුඩුපැලැල්ල,ගලේවෙල,කන්දපල්ල වේ.

                   ගජබා රජුන් කළ ගෙනෙන ලදැයි කියවෙන සොළින් ලක්දිව විවිධ පළාත්වල පදිංචි විම මුල් කරගෙන ප්‍රදේශ නාම විග්‍රහ කිරිම කඩඉමි පොත් කතුවරැන්ගේ සිරිත විය.  ඒ අනුව සොලි රටෙන් ගෙනා පිරිස කොපමණදැයි කඩඉමි පොත් වලත් ඒට සමාන කමක් ඇති කෘති වලත් සදහන් වන්නේ වෙත් අන්දමිනි. පැරකුමි සිරිතේ හා රාජාවලියේ සදහන් වන්නේ ඒ ගණනමය. මාතලේ කඩඉමි පොතේ එය විසිහාරදාස් පන්සියක් ලෙස සදහන් වේ. බලංගොඩ පොතේද එය එසේම දැක් වේ. තුන්පනේට තුන්පනහක් (150)යැවිම පිළිබද පුවත මාතලේ කඩඉමි පොතේ මෙන්ම නුවර විස්තරයේද සදහන් වේ. ඌවට යවන සංඛ්‍යාව එකසිය විසිසකැයි යථෝක්ත විස්තරයේ සදහන් වුවද මාතලේ කඩඉමි පොතේ එය 12 දහසක් යයි සදහන් වේ. හේවාහැටේ සොළින් හැට දෙනෙකු හා මුරකාවල් හැට දෙනෙකුපදිංචි කරවන ලදැයි යන පුවත තහවුරැ කරන ලේඛනයක් හමු වි නැතත් එහි හැට දෙදෙනකකු පදිංචි කරවු බව මාතලේ කඩඉමි පොතේ සදහන් වේ.  

       මාතලේ තුන්කෝරලේ පදිංචි කරවන ගණන තුන්සියකුත් මුදලිවරැ තුන්දෙනෙක් බව ඉහතින් සදහන් වුවද? මාතලේ කඩඉමි පොතේ සදහන් වන්නේ “මහබල සෙනගක්” යැවු බවය. “මහතලයක් එනවා ටු නිසා” මාතලේ නමි විය.⁵ ගජබා රජු සොළි රට ආක්‍රමණය කළේ මාතලේ දොඩන්දෙනියේ සිදධියක් නිසා යැයි මාතලේ කඩඉමි පොතේ සදහන් වේ.⁶

                 මාතලේ කඩඉමි පොත රචනා කිරිමට පෙර ශ්‍රී මහා බෝධින් වහන්සේ පිළිබදව ලියන ලද කිසිම වාර්තාවක මෙහි දැක්වෙන පුද්ගලයන් ගැන සදහන් නොවේ. එහෙත් මාතලේ කඩඉමි පොතේ සදහන් වන ශ්‍රී මහා බෝධියට සමිබන්ධ පුද්ගලයන්ගේ නමි ගමි හා දැරැ තනතුරැ මෙසේ දැක්වේ. සෝමදත්ත බ්‍රාහ්මණරාල, ශ්‍රී විෂ්ණු බ්‍රාහ්මණරාල, ශ්‍රී  බ්‍රාහ්මණරාල,සොලංග්‍රිබ්‍රාහ්මණරාල,කොටුද්‍යෙ බ්‍රාහ්මණරාල,ශ්‍රී දන්තබ්‍රාහ්මණරාල,අකුරන්බොඩරාල,කොස්වත්තේරාල,වෑදන්ඩේ බ්‍රාහ්මණරාල යන බ්‍රාහ්මණයන් ගැන ඒ විස්තරයේ සදහන් වේ. මහාවංශයේ දැක් වෙන්නේ ශ්‍රී මහා බෝධිය රැකිමට ලංකාවට  බ්‍රාහ්මණ කුල 8 පැමිණි බවය මාතලේ කඩඉමි පොතේ සදහන් වේ .මේ අය පිළිවලි න් නාගපටිටලම,අලුවිහාරය,රත්වත්තේ,හුලංගමුව,කොටුවේගෙදර,මොණරැවෙල,අකුරන්බොඩ,කොස්වත්ත,වෑබොඩපොල යන ගමිවල පොරො ත්තුව සිටියහ.රාජ්‍ය ලේඛනාගාරයේ 5-63-63 අංක දරනපුස්කොළ පොතේ ශ්‍රී මහා බෝධින් වහන්සේට පුජාව්ධි පැවෙත්තු පරම් පරාවිස්තර මෙසේ දැක්වේ.

                         “මෙසේ ජය ශ්‍රී මහා බෝධින් වහන්සේට අභිෂේක පුදනනාවු බෝධිගුතත කුමාරයාට රන්රැවන් ද නොයෙක් පටපිළි ද ඇත් ඇස් ගව මහිසාදිය සහ නොයෙක්ගන්වර දෙවා වදාළේය. බෝධිගුපන කුමාරයාට දිවි ඇති තෙක් මහබෝ පෙලහැර කොට සවගීසථ විය. ඹහු පින් මහින්ද කුමාරයෝද බෝධිගුතත කුමාරයා මෙන්ම මහබෝ පෙහැර කොට සව ගීසථ විය. මේ ක්‍රමයෙන් මහින්ද කුමාරයාගේ පුත් අරිෂ්ට කුමාරයෝද ඹහු පිත් නන්ද කුමාරයෝද ඹහු පිත්කසුප් කුමාරයෝද ඹහු පිත් සංඝමිත්ත කුමාරයෝද  ඹහු පිත් බෝධි රාජ කුමාරයෝද  ඹහු පිත් අනුරදධ කුමාරයෝද යන මොහු මහබෝ පෙලහැර පවත්වමින් තමන් ගේ කුල පරමි පරාවට පැවත ආවාය ඹහුන් ඹනොවුන්ගේ දරැ මුණුපුරන්ගෙන් බෝ වු සෙනග මහත් වුයේය. මෙසේමබෝධිගුතක කුමාරයින්ගේ දරැමුණුපුරන් බෝවෙත් ඒ ඒ ගන්වල නැවැත්ම විය මේ සෙනග බෝ විමෙන්  ඹහුන් ඹනොවුන්ගේ මයාරාජය රැහුණු රාජයයේ පිහිටි රාජ්‍ය යන තුන් රටෙහිම නැවති කුල ප්‍රවේණි මුල් බැස පිහිටියේය අනුරැඪ කුමාරයාගේ පුත්‍රයෙක් සිය පිරිවර වු අටඨාරස කුලයෙහිවු මෙහෙකරැවන් සමග අනුරාධ පුරයෙන් නික්ම මායාරාජයෙහි කාලග්‍රාම කලුගමු කඩඉමි කපා කුල ප්‍රවේනි නවක කොට එහි නැවතුනේය මෙහි පැමිණියේ පළමු වෙනි වටිඨගාමිණි අභය රජ පැමිණි දෙමාස් පසළොස් දවසින්ය බවය” ⁷                           

                    මාතලේ වැදගත් සිද්ධ් නම් ත්‍රිපිටක සංගායනා කොට පොත් පත් වල ලියා තැබීමයි එය අලුවිහාරයේ සිදු වූ බව සදහන් වේ .එහෙත් මාතලේ කඩඉම් පොතේ සදහන් නොවේ. කඩඉමි පොත්වල පරමාර්ථය වුයේ ඒ ඒ ප්‍රදේශවල සීමා දැක්විම බව පැහැදිලිය එහෙත් එම සිමා විස්තර ඉදිරිපත් කිරිමේදි ලක්දිව ආගමික සිද්ධස්ථාන කිහියක් ගැනද කරැණු ඉදිරිපත් කර ඇත. ඒ අනුව මෙහි සදහන් වන ආකාරයට මාතලේ කඩඉමි පොතේ සදහන් වු නමි අදටත් ඒ ඒ ප්‍රදේශවලට භාවිතා කරන ලද බව කිව හැකිය. ඵෙතිහාසික වශයෙන් මහාවංශයේ නොමැති තොරතුරැ අනාවරණය කර ගැනිමට කඩඉමි පොත් අතර මාතලේ කඩඉමි පොත සුවිශේෂ වේ.⁸